Onthulling monument slachtoffers van 6 september 1944

Herdenking door bom getroffen gezin

 75 jaar geleden viel een bom op een binnenvaartschip dat in de Lemstervaart aan wal lag. Vader, moeder en drie jonge kinderen kwamen hierbij om het leven. Hun lot werd herontdekt door een plaatselijk historicus en wordt komende vrijdag 6 september voor het eerst officieel herdacht met de plaatsing van een gedenkplaat.

 

Lemmer – De gedenkplaat wordt onthuld door mevrouw Jantina Westerhof-Hartman, de oudste dochter van Hendrik Hartman en Lina Booij. Vijfenzeventig jaar geleden kwamen zij met drie van hun kinderen om toen hun schip werd gebombardeerd, vertelt Piet Zantman van stichting Oud-Lemmer. ,,Ook in die tijd waren de scholen in september net weer begonnen, ondanks dat het oorlog was. Mevrouw Westerhof-Hartman, toen twaalf jaar oud, haar oudere broer en jongere zusje waren op het moment van het bombardement naar school en dat is hun redding geweest."

 

Dat het gezin Hartman nooit eerder is herdacht komt omdat hun lot simpelweg in de vergetelheid is geraakt, zegt Zantman. ,,Bij toeval is het door onze plaatselijke historicus Peter van den Brandt een aantal maanden geleden ontdekt. Peter deed de afgelopen jaren onderzoek naar slachtoffers van oorlogsgeweld die werden gedood in de omgeving van Lemmer, of een binding hadden met Lemmer en waarvan mogelijkerwijs nog een graf bewaard is gebleven. Tijdens zijn onderzoek kwam de naam van Hendrik Hartman naar voren, die schipper zou zijn geweest op het schip de TJOBA."

 

Van den Brandt kon in eerste instantie niets vinden over deze Hendrik Hartman en ging te rade bij stichtingen en historische verenigingen. Hij ontdekte dat de overlijdensakten van het grootste deel van de familie Hartman niet zijn opgemaakt in een van de kusthavens, zoals Lemmer, Urk of Stavoren. Van den Brandt zocht contact met de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed, waar niets bekend was over de TJOBA. Uiteindelijk kwam het antwoord van een neef van mevrouw Westerhof-Hartman, de enige nog levende dochter van het gezin Hartman. Zantman: ,,Hij wist te vertellen dat zijn familie niet om het leven was gekomen op het IJsselmeer, maar bij de sluis van de Noordoostpolder bij Lemmer. Hun stoffelijke resten werden op de noordelijke oever gevonden, die van zevenjarige dochter Remmalina enkele dagen later bij de sluis".

 

Het schip van de familie Hartman lag op woensdagochtend 6 September 1944 in de Lemstervaart aan de noordelijke oever voor de Friese Sluis. De TJOBA lag te wachten op een vracht hooi die nog niet voldoende droog was om geladen te worden. Vanuit een vliegtuig werd het schip plotseling gebombardeerd. Zantman: ,,Waarom dat is gebeurd zullen we nooit weten. Misschien heeft de bemanning van het vliegtuig de TJOBA aangezien voor een vijandig doelwit of als een vervoersmiddel voor de bezetter".

 

De TJOBA werd precies in de roef getroffen en vader, moeder en drie kinderen Hartman (negen, zeven en vier jaar oud) werden gedood.

 

De gedenkplaat voor de familie Hartman is vrijdag onthuld door mevrouw Westerhof-Hartman en drie leerlingen ( Tess, Ellen en Kasper)  van Christelijke basisschool De Arke uit Lemmer. Zantman: ,,De kinderen zijn in dezelfde leeftijd als de toen omgekomen kinderen. Ze zijn bij de herdenking en onthulling aanwezig om ze betrokken te houden bij het verleden, zodat ze blijven herdenken dat er een oorlogsverleden is. De basisschool zal het monument ook adopteren zodat het steeds onderwerp van gesprek kan zijn.  Tijdens de herdenking zal de Commissaris van de Koning iets voorlezen en wordt een gedicht voorgedragen. Het wordt een korte, bondige, maar mooie bijeenkomst".

 

De gedenkplaat komt aan de Gemaalweg in Rutten te staan, bij het Gemaal Buma/Friese Sluis en is gemaakt door Hindrik Heerschop uit Ysbrechtum, die het belangeloos ter beschikking stelde. Op het gedenkbord staat een korte versie van de geschiedenis van de familie Hartman. tekst Saffira Rijkee FD

  

Tijdens de bijeenkomst van vrijdag morgen 6 september 2019, waren ruim 80 mensen aanwezig, waaronder vele familieleden van Tini Westerhof-Hartman, Peter van den Brandt,  de CDK Leen Verbeek van Flevoland, burgemeester Harald Bouman en dijkgraaf Hetty Klavers en Frans Veldman wethouder van de Fryske Marren.

Onderdeel van een bijeenkomst was het voordragen van een gedicht van en door Job Degenaar uiit Lemmer.

Hieronder zijn tekst.

 

Oorlog  

 Opgedragen aan de fam. Hartman, slachtoffers van het bombardement

op vrachtschip Tjoba (Lemmer, nabij de Friese Sluis 06.09.1944)

  

Oorlog is geen abstract begrip

dat slechts andere volken kan treffen

historisch keurig in boekjes weggezet

 

Oorlog nadert je het liefst in je slaap, bij het kalme

klotsen van water tegen de scheepswand

en de wegstervende roep van een late reiger

 

zacht ronkend eerst, dan luider, een flits

en een alles ontregelende knal, waarna hij

rustig wegvliegt: missie volbracht

 

Oorlog is de bange wanhoop

op de gezichten van een schipper

zijn vrouw en drie jonge kinderen

 

Oorlog is het wegzinken van een schip

uit de tijd en de stilte die volgt, of er

niets is gebeurd in de vredige polder

 

Oorlog is het drama dat zich

levenslang herhaalt in de kinderen

die bij toeval elders waren

 

Oorlog is het besef dat soms op vragen

slechts zwijgen het antwoord is

leven een leven is in gemis

  

Job Degenaar

 

Overig nieuws

Doe mee aan het UIT festival Lemmer OP 14 SEPTEMBER en geef je op

Culturele organisaties of cultuurmakers gezocht voor UITFestival. GEEF JE OP EN DOE MEE  Op zaterdag 14 september tussen 13.00 en 17.00 uur staan de dorpen Lemmer, Joure en Balk in het teken ...

lees meer

Doe mee met Muziek in de Kerk

Muziek in de kerk  2024 Toen de Lemster Toer en Kerk in 2016 300 jaar bestond, zijn we gestart met "Muziek in de kerk "tijdens "Tsjerkepaad". Verschillende muzikanten brachten hun passie ten ...

lees meer

financiƫle ondersteuning Lemmer

Lemmer krijgt meer financiële armslag om het dorp te promoten. Met de komst van de uitvoering van het bedrijven investeringszone  ( BIZ plan)  is het mogelijk om de komende jaren extra ...

lees meer

Dorpskuier voor Lemmer

Historisch en gezellig Lemmer krijgt verdiende dorpskuier langs prachtige juwelenLemmer heeft sinds vandaag haar eigen inspirerende dorpskuier. Toeristen en inwoners van Zuidwest Friesland komen ...

lees meer