Geschiedenis van de Hervormde Kerk en Lemster Toren
De kerk en de Lemster Toer
Pinksterfeest, het geboortefeest van de kerk !
2000 jaar geleden zijn de discipelen van Jezus bij elkaar in een huis en worden vervuld met de Heilige Geest, die hen in beweging zet, ze gaan naar buiten gedreven om de mensen over Jezus te vertellen. 700 jaar later komen Willibrord en Bonifatius uit Engeland, om ons hier het evangelie te vertellen..
Dit heeft alles te maken met vandaag 15 mei 2016, het 300 jarig geboorte feest van dit kerkgebouw met haar toren. Een erfenis van onze voorouders, waarvan wij op dit moment dankbaar gebruik maken en waarvoor we verantwoordelijk zijn.
Dit kerkgebouw is al de vierde kerk, die hier gebouwd is.
In de 13de eeuw is er al sprake van een kerk op deze plaats.
In 1413 wordt het dorp en de kerk, die waarschijnlijk van hout was, door de troepen van de bisschop van Utrecht in brand gestoken en verwoest. In 1516 is Lemmer het mikpunt van Hollandse troepen. Opnieuw worden dorp en kerk door brand geteisterd. De kerk blijft staan, maar rond 1540 wordt de kerk weer door brand getroffen.
Een deel van de kerkelijke goederen moet worden verkocht om de kerk weer op te bouwen. Deze kerk heeft tot 1715 dienst gedaan en is toen wegens bouwvalligheid afgebroken.
15 mei 1716 wordt de eerste steen gelegd van deze kerk, door Nanne Aenes houtkoper in Lemmer.
Een kerk met een toren.
De kerk is gebouwd als een eenbeukig schip, met aan drie zijden een ingang. Aan weerzijden van de toren boven de ingangen aan de noord en zuidzijde zijn gedenkstenen aangebracht.
De kerk wordt in 1759 vergroot met een aangebouwde dwarsbeuk aan de noordzijde.
Tegen de zuidzijde wordt in 1870 de consistorie gebouwd.
De klok uit de afgebroken kerk ,daterend van 1598, wordt in de nieuwe toren geplaatst
Helaas is hij er in 1943 door de Duitse bezettingsmacht uitgehaald ,In 1949 komt er een nieuwe klok waarop een toepasselijk rijmpje geschreven staat:
"In dief stiel de klok út é alde toer,
Yn har plak sil ik liede,
doarp, mar en greiden oer"
Het uurwerk uit 1643, wordt ook opnieuw geplaatst.
Bij de restauratie in 1983 is dit uurwerk vervangen door een elektrisch uurwerk met een uit 18 klokken bestaand automatisch spelend carillon.
Het oude uurwerk is toen naar het gemeentehuis in Lemmer gegaan. Bij de gemeentelijke fusie is het uurwerk weer in de kerk terug gekomen.
Het is helemaal gerestaureerd en u kunt het straks bewonderen, het staat onder de grote galerij opgesteld.
In 1798, in de tijd van Napoleon komt de toren in bezit van de burgerlijke gemeente. Een mooie uitkijkpost: je kunt de vijanden goed zien aankomen. Voor de schepen op de Zuiderzee is de toren een baken.
Boven de west ingang van de toren is in 1955 een gebeeldhouwd reliëf aangebracht ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers te Lemmer.
De kerkruimte wordt overdekt door een houten tongewelf. Tijdens de restauratie in 1984 kwam de oorspronkelijke beschildering tevoorschijn. Op een blauw groene ondergrond zijn met bladgoud de sterrenbeelden de Grote beer, Orion en de Plejaden en afbeeldingen van de zon en de maan aangebracht. Verder zijn wolken en vogels geschilderd.
De preekstoel in barokke trant is al eveneens een bezienswaardigheid. Dit pronkstuk is in de jaren 1743 tot 1745 gemaakt door Gerben Jelles Nauta. Er is in Friesland geen preekstoel waarop zoveel thema's in de versiering zijn verwerkt: je ziet o.a de vier evangelisten , vier bijbel verhalen, 6 vrouwen figuren met elk een symbolisch voorwerp in de hand. Het is de moeite waard dit eens van dichtbij te bekijken. Het voorpaneel vertelt het hele evangelie!
Het bijbehorende doophek met gesneden vaas balusters, is ook door Nauta gemaakt.
Achter het doophek werden de kinderen gedoopt. Aan de preekstoel zit nog een houder met een doopschaal.
De restauratie heeft ook de oude kerkvloer weer aan het licht gebracht. Deze bestaat uit ruim 40 grafzerken en verder uit plavuizen en de zogenaamde Bentheimer tegels. Vooraanstaande Lemster families liggen hier begraven.
Rijke families konden een graf kopen binnen de muren van de kerk. Niet altijd werd het begraven zorgvuldig gedaan en ging het na verloop van tijd stinken in de kerk. Vandaar de uitdrukking: "Een rijke stinkerd".
In 1825 mag er niet meer in de kerk begraven worden. Er waren toen al wel graven verkocht, maar daar is nooit iemand in gelegd. Daarom zijn er stenen waar geen tekst op staat.
De mooi gesneden, gebeitste iepenhouten stoelen zijn al bijna 200 jaar oud. De imitatie-eiken geschilderde banken dateren uit 1870. De achterste rijen banken met open rugleuning in de dwarsbeuk waren bestemd voor de bewoners van het armenhuis. Daarom werd dit deel van de kerk vroeger ook wel het 'earmhúsein' genoemd.
Op de oostelijke galerij waren de zitplaatsen voor aanzienlijke Lemster families.
De achterste en hoogstgeplaatste bank was van de grietmansfamilie Van Andringa.
We hebben net de klanken van het orgel gehoord. In 1842 is dit orgel gebouwd door Dirk Sjoerds Ypma. Nog geen 20 jaar later moest er al uitgebreide herstel werkzaamheden worden uitgevoerd. Dit gebeurde door de orgelbouwers Van Dam.
Voordat het orgel kwam had men voorzangers in de kerk.
De drie kroonluchters zijn uit 1738
Het doopvont en de avondmaalstafel zijn in 1959 gemaakt.
Na 300 jaar is deze kerk nog altijd een ontmoetingsplaats, waar wordt gezongen, gebeden, gedoopt, avondmaal gevierd en uit de bijbel gelezen.
(samengesteld door Griet van Dijk)